Sınır ötesi ceza kovuşturması, yabancı bir devletin yargı yetkisi altına giren bir bireyin özgürlüğünü ve güvenliğini tehdit etmektedir. Avrupa hukuk alanına entegrasyon hedefleyen Gürcistan, suç işlediği gerekçesiyle aranan kişilerin iadesine ilişkin uluslararası yükümlülüklere sıkı bir şekilde uymaktadır. Ancak bu süreç, bir kişinin ilk talepte otomatik olarak teslim edilmesi anlamına gelmemektedir. Bu, ulusal mevzuatın uluslararası hukuk normlarıyla iç içe geçtiği karmaşık bir hukuki mücadeleyi temsil etmektedir.

Gürcistan topraklarında bulunan yabancılar için iade mekanizmalarını anlamak, kişisel güvenlik açısından kritik bir faktör haline geliyor. Her iade kararı, savcılık, yargı sistemi ve Adalet Bakanlığı aracılığıyla çok aşamalı bir incelemeden geçer. Yanlış bir savunma stratejisi veya Gürcistan ceza muhakemesi kanununun inceliklerini bilmemek, gözaltındaki kişinin uzun süreli hapis cezası veya adaletsiz bir yargılama ile karşılaşacağı bir ülkeye zorla gönderilmesine yol açabilir.

Gürcistan ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki hukuki iş birliği, çok taraflı ve ikili anlaşmalar temelinde kurulmuştur, bu da bilgi alışverişini ve şüphelilerin iadesini önemli ölçüde kolaylaştırmaktadır. Bu ilişkileri düzenleyen ana belge, her iki devletin de onayladığı 1957 tarihli Avrupa İade Sözleşmesi’dir. Bu belge, taraf ülkeleri ceza kovuşturması veya hükmün infazı için kişileri iade etmeye zorlayan ortak bir hukuki alan yaratmaktadır.

Ek olarak, Türkiye ve Gürcistan arasında İade Anlaşması ile 1996 yılında imzalanan medeni, ticari ve ceza davalarında hukuki yardım anlaşması yürürlüktedir. Bu belgelerin varlığı, savunmanın iş birliği için yasal bir temel olmadığını öne sürme imkanını ortadan kaldırmaktadır. Ankara ve Tiflis, kolluk kuvvetleri düzeyinde yakın temaslar sürdürmekte olup bu durum taleplerin iletilmesini hızlandırmaktadır.

Coğrafi yakınlık ve yoğun göç akışı, başvuru taleplerinin oldukça sık incelenmesine yol açmaktadır. Ancak Türk tarafı, Gürcü diline çevrilmiş tam bir belge paketi ve Gürcistan yargılama standartlarına uygun kanıtlar sunmak zorundadır. Sözleşmenin varlığı gerçeği, Gürcistan’ın her talebi insan hakları ve anayasal normlara uygunluk açısından inceleme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

BAE yetkilileri, mali suçlarla ilgili şüphelilerin yerini tespit etmek için Interpol dahil olmak üzere uluslararası arama kanallarını aktif olarak kullanıyor. Gürcistan mahkemeleri, BAE’den gelen talepleri incelerken, talepte bulunan ülkedeki tutukluluk koşullarına ve adil yargılama standartlarının korunmasına özel önem veriyor, çünkü iki ülkenin hukuk sistemleri arasında önemli farklılıklar bulunuyor.

Herhangi bir iade talebinin değerlendirilmesinin temeli, Gürcistan’ın “Ceza Hukuku Alanında Uluslararası İşbirliği Hakkında” Kanunu’dur. Bu yasal düzenleme, prosedürü, süreleri ve devlet organlarının yetkilerini ayrıntılı olarak düzenler. Gürcistan Anayasası da, topraklarında bulunan yabancı uyruklu kişilerin ve vatansız kişilerin haklarının korunmasını garanti altına alan hükümler içermektedir.

Merkezi ilke, iade imkanını belirleyen çift suçluluk ilkesidir. İade, yalnızca eylemin hem talep eden devlette hem de Gürcistan’da cezai suç olarak kabul edilmesi durumunda mümkündür. Eğer bir kişinin yurtdışında kovuşturulduğu eylem, Gürcistan yasalarına göre suç teşkil etmiyorsa, iade mümkün değildir.

Suçun ağırlığı da belirleyici bir öneme sahiptir. Gürcistan, küçük çaplı suçlar için suçluları iade ediyor mu? Cevap olumsuz. Kanun bir eşik belirliyor: iade, suçun en az bir yıl hapis cezası ile cezalandırılması durumunda mümkündür. Eğer talep, zaten verilmiş bir hükmün infazıyla ilgiliyse, cezanın çekilmemiş kısmı en az dört ay olmalıdır.

Gürcistan’ın Interpol üyesi olup olmadığı sorusu, tutuklamanın hukuki dayanaklarıyla doğrudan ilişkilidir. Gürcistan bu organizasyona üyedir ve “Kırmızı Bülten” (Red Notice), sınır polisi veya devriye tarafından bir kişinin geçici olarak tutuklanması için bir temel teşkil eder. Ancak, Interpol bildirisinin varlığı tek başına Gürcistan’ı bir kişiyi teslim etmeye zorlamaz; sadece hukuki inceleme sürecini başlatır.

Gürcistan’da iade prosedürü, savcılık ve yargı makamlarının dahil olduğu sıkı bir şekilde düzenlenmiş bir süreçtir. Her şey, uluslararası arama veya yabancı bir devletin doğrudan talebi temelinde aranan kişinin gözaltına alınmasıyla başlar. Gözaltına alındıktan sonra kişi soruşturma organına teslim edilir ve 48 saat içinde mahkeme bir tutuklama tedbiri seçmelidir. Genellikle savcılık, iade amaçlı tutuklama talebinde bulunur.

Gürcistan Başsavcılığı, iade davasını titizlikle soruşturuyor. Bu aşamada belgelerin resmi uygunluğu, suçluluğa dair kanıtların varlığı (“makul şüphe” standardı) ve iade için engellerin bulunmaması inceleniyor. İade kararının süresi 9 aya kadar çıkabilir ve bu süre içinde talep eden taraf tam bir belge paketi sunmak zorundadır.

Eğer savcılık iadenin kabul edilebilir olduğunu düşünüyorsa, dava mahkemeye sevk edilir. İnceleme Tiflis Şehir Mahkemesi’nde veya ilgili yargı yetkisine sahip mahkemede gerçekleşir. Hakim, savunma ve iddia makamının argümanlarını dinler, sunulan materyalleri inceler. Önemli olan, mahkemenin kişinin suçluluğu ya da masumiyeti konusunda esas suçlama üzerinden karar vermediği, sadece iadenin yasallığını kontrol ettiğidir.

Birinci derece mahkemesinin kararı, Gürcistan Yüksek Mahkemesi’nde temyiz edilebilir. Bu, alt mahkemenin hatalarını düzeltmeyi sağlayan kritik bir aşamadır. Sürece son noktayı, iade kararnamesini çıkaran Gürcistan Adalet Bakanı koyar. Mahkeme kararından sonra bile Bakan, takdir yetkisine sahiptir ve eğer devlet çıkarlarına veya insani normlara aykırı olduğunu düşünürse iade işlemini engelleyebilir.

Her ne kadar bu materyalin ana odak noktası Gürcistan olsa da, ters sürecin anlaşılması, özellikle ikili ilişkiler bağlamında, tabloyu tamamlamak için gereklidir. Türkiye, suç davalarında uluslararası adli iş birliği konularını 6706 sayılı “Ceza İşlerinde Uluslararası Adli İşbirliği Kanunu” ile düzenlemektedir. Prosedür benzer özellikler taşır, ancak Türk yargı sisteminin özellikleriyle farklılık gösterir.

Türkiye’den iade talebi Adalet Bakanlığı’na gelir, bu da talebi Başsavcılığa iletir. İadenin kabul edilebilirliği kararını, kişinin yakalandığı yerdeki Ağır Ceza Mahkemesi verir. Türk mahkemesi, tıpkı Gürcistan mahkemesi gibi, çifte yargılama ilkesine uyulup uyulmadığını ve kovuşturmanın siyasi nedenlerden arınmış olup olmadığını kontrol eder.

Türkiye’de nihai karar da yürütme organının yetki alanına girer. Mahkemenin olumlu kararından sonra dava, son onay için Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na veya ilgili bakanlığa gönderilir. Türkiye’deki savunma, iade kararının uygulanmasını durdurmak için bireysel başvurular yoluyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurma imkanını aktif olarak kullanır ve insan haklarının ihlali riskine atıfta bulunur.

Gürcistan mevzuatı ve uluslararası yükümlülükler, iadesinin kesinlikle yasak olduğu geniş bir durumlar listesini öngörmektedir. Bu gerekçeler, kişiyi yasa dışı kovuşturma ve kötü muameleden koruyan bir güvenlik mekanizması olarak hizmet eder. Mahkeme, bu tür koşulların varlığına işaret eden savunma gerekçelerini ayrıntılı bir şekilde incelemek zorundadır.

Emredici ve isteğe bağlı reddetme gerekçeleri vardır, avukatlar savunma hattını oluşturmak için bunları kullanır. Bu maddelerin her biri belge kanıtlarıyla veya yetkili uluslararası raporlara atıflarla desteklenmelidir.

Etkili bir savunma, proaktif bir yaklaşım ve avukatın gözaltı anından itibaren derhal davaya dahil olmasını gerektirir. İlk görev, kefaletle serbest bırakılmayı veya tutuklulukla bağlantılı olmayan alternatif bir önlem uygulanmasını sağlamaktır. Gürcistan mahkemeleri, yabancıların kaçma riskinden endişe ederek onları gözaltı merkezlerinden serbest bırakmaya isteksizdir, bu nedenle savunma tarafı güçlü garantiler sunmalıdır: konut varlığı, kefiller veya yüksek miktarda nakit teminat.

Paralel olarak, talebin kendisine itiraz etme çalışmaları yürütülmektedir. Avukatlar, sağlanan dosyayı usul ihlalleri, delil sahteciliği ve eylemin Gürcistan Ceza Kanunu’na göre nitelendirilmesiyle uyumsuzluk açısından detaylı bir şekilde analiz etmektedir. Çoğu zaman, eylemin ceza hukuku suçu değil, medeni hukuk anlaşmazlığı olduğunu kanıtlamak mümkün olmaktadır, bu da iade edilme durumunu ortadan kaldırmaktadır.

Stratejinin en önemli unsuru, uluslararası sığınma talebinde bulunmaktır. Bu, meseleyi göç hukuku alanına taşır ve iade için ek bir engel oluşturur. Gürcistan göç makamları, geri dönüş risklerini bağımsız bir şekilde araştırmakla yükümlüdür. Sığınma talebinin reddi mahkemede itiraz edilebilir, bu da iade sürecini uzatır ve masumiyetin ek kanıtlarını toplamak için zaman kazandırır.

Interpol veritabanlarından veri silme, çalışmanın bir başka yönüdür. Savunma, Interpol Dosyalarını Kontrol Komisyonu’na (CCF) bir talep sunar ve aramanın organizasyonun Tüzüğünü ihlal ettiğini kanıtlar. Eğer “Kırmızı Bülten” kaldırılırsa, uluslararası arama gerekçeleri ortadan kalkar ve bu, mahkemede savcılığın pozisyonunu önemli ölçüde zayıflatır.

İade ile mücadele, özgürlüğünüz ve hayatınızın bahis olduğu bir zaman yarışı gibidir. Uluslararası hukukun karmaşıklıklarını kendi başınıza anlamaya çalışmak ya da genel pratik yapan avukatları kullanmak genellikle ölümcül hatalara yol açar. Sadece Gürcistan’da sınır ötesi davalar konusunda deneyimli uzman avukatlar, devlet mekanizmasına etkili bir şekilde karşı koyabilir.

Ekibimizdeki uzmanlar, gözaltına alınan kişiye acil çıkış yapmayı, iade talebinin analizini ve kapsamlı bir savunma stratejisinin geliştirilmesini sağlayacaktır. Tüm aşamalarda çalışıyoruz: tutuklamaya itirazdan Yüksek Mahkeme’de çıkarların temsil edilmesine ve uluslararası mercilere şikayetlerin sunulmasına kadar.

Karar sizin lehinize alınmadan beklemeyin. Davanızın perspektiflerini değerlendirmek ve aktif bir savunmaya başlamak için hemen profesyonel hukuki yardım alın.

Federatif Almanya Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki iade meseleleri, standart hukuki prosedürlerin çok ötesine geçmektedir. Karmaşık jeopolitik durumun arka planında, her iade talebi uluslararası hukuk, diplomasi ve temel insan haklarının kesiştiği noktada titiz bir analizin konusu haline gelmektedir.

Bu materyalde, iade mekanizmalarının derinlemesine bir analizini yapacağız, yasal temeli inceleyeceğiz ve Alman mahkemelerinin kararlarını etkileyen kilit faktörleri belirleyeceğiz.

Siyasi bağlam, iade süreçleri üzerinde önemli bir etki yaparak ikili ilişkilerde belirli bir gerginlik yaratmaktadır. Almanya’nın yargı organları, özellikle 2016 yılındaki olaylardan sonra Türkiye’deki insan hakları durumunu dikkatle analiz etmektedir. Alman mahkemeleri, siyasi aktivistler veya terör örgütleriyle bağlantılı olmakla suçlanan kişilerle ilgili talepleri incelerken sık sık bir ikilemle karşı karşıya kalmaktadır. Suçlanan kişinin siyasi inançlarıyla motive edilmiş bir talep olduğuna dair makul bir şüphe oluştuğunda iade talebini reddetme yönünde istikrarlı bir uygulama bulunmaktadır. Ankara, Berlin’in bu tutumundan sıklıkla memnuniyetsizlik ifade ederek bunu suçla mücadelede bir engel olarak görmektedir. Bununla birlikte, Almanya’nın hukuki egemenliği, mahkemelerin siyasi baskıyı görmezden gelmesine ve hukukun önceliğini diplomatik uygunluğun üzerine koymasına olanak tanımaktadır.

Almanya’dan Türkiye’ye suçluların iadesi sorusuna yanıt olumlu kalıyor, ancak önemli çekincelerle birlikte. Prosedür otomatik değildir ve her vakanın detaylı bir şekilde incelenmesini gerektirir. Suçluların iadesi, yalnızca çift yargı yetkisi şartıyla mümkündür; yani isnat edilen fiil her iki yargı alanında da suç olarak kabul edilmelidir. Eğer Türk tarafı, Almanya’da ifade özgürlüğü hakkının kullanımı olarak değerlendirilen eylemler için iade talep ederse, bu talep reddedilecektir. Dolayısıyla, anlaşma temeli mevcut ve aktif bir şekilde işlemektedir, ancak uygulanması Alman devletinin anayasal filtreleriyle sınırlıdır.

Almanya Federal Cumhuriyeti ile Birleşik Arap Emirlikleri arasındaki hukuki yardım konularındaki ilişkiler, kapsamlı bir ikili iade anlaşmasının olmamasıyla karakterize edilmektedir. BAE, Almanya ile “suçluların iadesi anlaşması olan ülkeler” listesinde, bu terimin klasik anlamında yer almamaktadır. Bu, her talebin uluslararası nezaket ve karşılıklılık ilkelerine dayanarak bireysel olarak değerlendirildiği anlamına gelir. Anlaşmanın olmaması, Almanya veya BAE topraklarında saklanan kişilere güvenlik garantisi sağlamaz, çünkü hukuki yardım mekanizmaları resmi bir pakt olmadan da devreye sokulabilir. Bu tür durumlarda Alman tarafı, benzer garantiler sunmaya hazır herhangi bir devletle işbirliği yapmasına olanak tanıyan iç düzenlemelere dayanmaktadır.

Emirliklerle etkileşim süreci, genellikle hukuk sistemlerindeki ve adalet standartlarındaki farklılıklarla karmaşık hale gelir. Almanya, idam cezasının uygulandığı veya insanlık dışı muamele risklerinin bulunduğu ülkelere kişilerin iadesine son derece temkinli yaklaşır. Eğer BAE’den gelen talep mali suçlarla ilgiliyse, iade olasılığı artar çünkü bu tür eylemler genellikle çifte suçluluk kriterlerine uyar. Alman adaleti, Arap tarafının suçluluğa dair net kanıtlar ve usuli hakların korunacağına dair garantiler sunmasını talep eder. Almanya’nın, BAE’de aranan kişiler için bir sığınak haline gelmesi nadiren karşılaşılan bir durumdur, çünkü her iki ülkenin kurumları sınır ötesi suçlarla mücadele için işbirliği yapmaya çalışmaktadır.

Emirliklerin, Türkiye veya Almanya’ya suçluları iade etmeyen ülkeler listesinde yer alan bir yargı yetkisi olup olmadığını analiz ederken, uluslararası anlaşmaların dinamiklerini dikkate almak gerekir. Son yıllarda BAE, kara para aklamayla mücadeledeki imajını iyileştirme çabasıyla hukuki yardım anlaşmaları ağını aktif bir şekilde genişletmektedir. Almanya ise, sözleşme boşluğunu doldurmak için Uluslararası Ceza Adaleti Yardımı Yasası’nı (IRG) kullanarak esneklik göstermektedir. Resmi bir iade anlaşmasının yokluğunda, iade süreci karmaşık bir diplomatik süreç haline gelir ve burada insan haklarının korunmasına dair teminatlar talep eden devlet tarafından sağlanan anahtar rolü oynar.

Berlin ve Ankara arasındaki iş birliği kaotik değildir; çok katmanlı bir yasal düzenlemeler sistemiyle sıkı bir şekilde düzenlenmiştir. Bu hiyerarşiyi anlamak, savunma hattını oluşturmak için kritik öneme sahiptir.

Temel belge 1957 tarihli Avrupa İade Sözleşmesi’dir. Hem Almanya hem de Türkiye bu belgeyi onayladığı için, belirli koşullar sağlandığında, cezai suçlardan dolayı aranan kişilerin iadesi yükümlülüğünü oluşturur.

İç süreç, Ceza İşlerinde Uluslararası Hukuki Yardım Yasası (IRG) ile düzenlenmektedir. Bu yasa, prosedürü detaylandırır ve herhangi bir yabancı talebin yerine getirilmeden önce geçmesi gereken filtreleri belirler.

En yüksek hukuki güce Almanya’nın Temel Yasası sahiptir. Madde 16, AB çerçevesindeki nadir istisnalar dışında, Almanya vatandaşlarını iade edilmekten doğrudan korur, ve Madde 1 (İnsan onuru), işkence veya insanlık dışı muamele riski varsa iade edilmesini imkansız kılar.

Prosedür, genellikle diplomatik kanallar veya Interpol kanalları aracılığıyla gelen yabancı bir devletten resmi bir talebin alınmasıyla başlatılır. Belgelerin ilk incelemesinden sonra Federal Adalet Dairesi (BfJ) tarafından materyaller ilgili savcılığa iletilir. Alman kolluk kuvvetleri, kaçma veya delilleri gizleme riski varsa, kişiyi önceden gözaltına alabilir. Yargı yetkisi, Yüksek Bölge Mahkemesi (Oberlandesgericht) şahsında, iadenin kabul edilebilirliğini değerlendiren hakem rolünü üstlenir. Mahkeme sunulan kanıtları inceler, çifte yargı yetkisinin varlığını kontrol eder ve hedef ülkede insan haklarının ihlal edilme potansiyel risklerini analiz eder.

Önemli bir aşama, talep edilen kişiyle ilgili olarak kendisinin görüşünün dinlenmesidir. Şüpheli, bir avukat hakkına sahiptir ve yabancı bir devlete teslimine karşı itirazlarını sunabilir. Mahkeme iadenin kabul edilemez olduğuna karar verirse, süreç sona erer ve kişi gözaltından serbest bırakılır. Mahkemenin olumlu kararı durumunda ise son söz Adalet Bakanlığı nezdinde federal hükümete aittir. Siyasi organ, talebi ülkenin dış politika çıkarları ve uluslararası yükümlülükleri açısından değerlendirir. Bu iki aşamalı sistem — yargısal inceleme ve idari karar — sürecin maksimum düzeyde objektifliğini garanti eder.

Davanın incelenme süreleri, hukuki meselelerin karmaşıklığına bağlı olarak birkaç aydan bir yıl ve daha fazlasına kadar değişebilir. İadesi gereken kişi, basitleştirilmiş iade prosedürüne rıza göstererek süreci hızlandırabilir. Bu durumda birçok formalite atlanır, bu da gözaltı merkezinde uzun süre kalmaktan kaçınmayı sağlar. Ancak avukatlar, talep eden ülkedeki sonuçların dikkatlice analiz edilmesinden sonra böyle bir adım atılmasını önermektedir. İade ile ilgili nihai karar alındıktan sonra, Almanya polisi yabancı meslektaşlarıyla tutuklunun fiili teslimatının zamanı ve yerini koordine eder.

Almanya insanları otomatik olarak teslim etmez. Çifte suçluluk ilkesi sıkı bir şekilde uygulanır: fiil her iki ülkede de suç olarak kabul edilmelidir.

Alman hukuk pratiğinde, Türkiye’ye iadenin engellendiği durumların net bir listesi oluşmuştur. Bu argümanlar, herhangi bir başarılı savunmanın özüdür.

Avrupa Konvansiyonu, suçun siyasi nitelik taşıması durumunda veya talebin bir kişinin ırkı, dini, milliyeti ya da siyasi inançları nedeniyle kovuşturulması amacıyla yapılması durumunda iade edilmesini doğrudan yasaklamaktadır. Muhalif faaliyetlerle ilgili davalar bağlamında, bu en sık kullanılan savunma argümanıdır.

Almanya, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uymak zorundadır. İade mümkün değildir, eğer gerçek bir risk («substantial grounds for believing») mevcutsa:

Teslim edilen kişi, yalnızca iade talebinde belirtilen suçlardan dolayı yargılanabilir. Eğer teslim edildikten sonra Türkiye’nin yeni, gizli suçlamalar yönelteceğine dair bir şüphe varsa, bu red sebebi olabilir.

Savunma oluştururken avukatlar genellikle talepte bulunan ülkenin cezaevi sistemindeki fiili duruma atıfta bulunurlar. Türkiye durumunda, aşağıdaki risk faktörleri geçerlidir:

Almanya’dan Türkiye’ye iade, birçok değişkeni olan bir denklem gibidir. İade anlaşmasının varlığı, onun uygulanmasını garanti etmez. Alman yargı sistemi, insan haklarını resmi taleplerin önüne koyar, özellikle de siyasi açıdan hassas konular söz konusu olduğunda.

Bununla birlikte, talebi görmezden gelmek mümkün değil. Başarı, risklerin varlığını ve talebin Avrupa hukuk standartlarına uygun olmadığını kanıtlayabilecek uzman hukukçuların zamanında müdahalesine bağlıdır.

Ankara ve Londra arasındaki yargı iş birliği, uluslararası hukuk normlarının, diplomatik çıkarların ve insan haklarının korunmasına yönelik katı standartların iç içe geçtiği karmaşık bir mekanizmadır. Zorla geri gönderilme tehdidiyle karşı karşıya kalan kişiler için bu sürecin inceliklerini anlamak, kişisel özgürlük meselesine dönüşmektedir. İade prosedürü, otomatik bir idari işlem değil, sonucu savunmanın niteliğine ve delil temelinin derinlemesine incelenmesine bağlı olan çok aşamalı bir hukuki mücadeledir. 2025 yılında, jeopolitik dalgalanmalar ve Brexit’in sonuçları ışığında oyun kuralları değişmiş, avukatlardan ikili anlaşmaların yorumlanmasında yeni yaklaşımlar talep edilmiştir.

Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden çıkışı, yargı iş birliği manzarasını kökten değiştirdi. Londra, işlemlerin hızlandırılmış bir şekilde yürütülmesini sağlayan Avrupa Tutuklama Emri (EAW) sistemine erişimini kaybetti. Artık Britanya adaleti, Avrupa Konseyi’nin daha muhafazakâr ve uzun süren mekanizmalarına geri döndü. Bu, her talebin daha titiz bir şekilde incelendiği ve mahkemelerin delilleri değerlendirme konusunda geniş bir takdir yetkisine sahip olduğu anlamına geliyor. Savunma için bu durum ek fırsatlar sunuyor: bürokratik mekanizma yavaşladı ve karşı delillerin toplanması için zaman tanıyor.

İngiliz genel hukuku artık eski konvansiyonlarla birlikte çalışıyor, bu da benzersiz emsaller yaratıyor. Ingiltere suçlu iadesi yapıyor mu sorusunun artık net bir evet ya da hayır cevabı yok. Cevap her zaman belirli bir davanın detaylarında saklıdır: suçlamanın ağırlığı, siyasi motivasyonun varlığı ve kabul eden ülkedeki güvenlik garantileri.

2016 yılındaki olaylardan sonra Ankara’dan gelen taleplerle ilgili Londra’daki davalar özel bir hassasiyet kazandı. Gülen hareketine veya Kürt örgütlerine bağlantılı olmakla suçlanan kişilerin iadesine yönelik talepler, İngiliz adaletinin katı standartlarıyla karşılaştı. Bu tür davaları inceleyen Westminster Sulh Ceza Mahkemesi, insan hakları garantileri ile terörle mücadele yükümlülüklerinin çarpıştığı bir savaş alanına dönüştü.

Britanya mahkemesinde savunmanın merkezi unsuru, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) maddelerinin ihlal edilme riskine dair kanıttır. İşkenceyi ve insanlık dışı muameleyi yasaklayan Madde 3, birçok talep için aşılmaz bir engel haline gelmektedir. Britanya hakimleri, Türk tarafından somut, hukuki bağlayıcılığı olan garantiler talep etmektedir. Ankara, iade edilen kişinin aşırı kalabalık hücrelere yerleştirilmeyeceğini ve tıbbi yardıma erişim sağlayacağını teyit etmelidir.

Durum, uluslararası gözlemcilerin raporlarıyla daha da karmaşık hale geliyor. F ve L tipi Türk ceza infaz kurumlarının aşırı doluluğu, belgelerle doğrulanmış gerçekler olarak sıkça red gerekçesi oluyor. Eğer avukat, müvekkilinin insan onurunu aşağılayan koşullara maruz kalma riski taşıdığını kanıtlarsa, mahkeme iade talebini engeller. Bu bağlamda ingiltere suçluları iade ediyor mu sorusu, talepte bulunan tarafın insancıl muameleyi sağlayıp sağlayamayacağının analizine dönüşüyor.

İkinci güçlü savunma argümanı, AİHS’nin (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi) 6. maddesi — adil yargılanma hakkıdır. Savunma, genellikle Türkiye’nin yargı sisteminin 2016 yılından sonra yürütme organının ciddi baskısına maruz kaldığını öne sürerek bu duruma atıfta bulunur. Argümantasyon, suçlamaların siyasi niteliğini göstermeye dayanır. Eğer ingiltere ile suçlu iadesi var mı (İngiltere ile iade anlaşması var mı) talebi, gazetecilerin, aktivistlerin veya iş insanlarının uydurma gerekçelerle kovuşturulmasına dayanıyorsa, İngiliz mahkemesi bunu bir hak ihlali olarak görmeye meyillidir.

Hakimler, ceza kovuşturmasının siyasi baskı aracı olarak gizlenip gizlenmediğini dikkatlice analiz ediyorlar. Bu tür davalarda, Türkiye’deki hukukun üstünlüğü durumuna ilişkin uzman raporları belirleyici bir rol oynar. Başarılı bir savunma, iddianamenin kuru metninin ötesine geçen belirli bir ceza davasının bağlamını mahkemeye açıklayabilecek uzmanların dahil edilmesini gerektirir.

Ters süreç kendi özelliklerine sahiptir ve özellikle Türkiye’nin ulusal mevzuatı olan 6706 sayılı “Ceza İşlerinde Uluslararası Adli İş Birliği Kanunu” ve Türk Ceza Kanunu (TCK 5237) ile düzenlenmektedir. Londra bir talep gönderdiğinde, bu talep Adalet Bakanlığı’ndan başlayıp Ağır Ceza Mahkemesi’nde (Ağır Ceza Mahkemesi) sona eren Türk bürokrasisinin çarklarına girer.

Türkiye katı bir ilkeye bağlıdır: kendi vatandaşları, Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne karşı olan yükümlülükler dışında, yabancı devletlere iade edilmez. Bu, iki ülkenin yaklaşımlarında temel bir farklılık yaratır. Britanya’da suç işleyip ülkesine dönen bir Türk vatandaşı için ingilterenin suçlu iadesi var mı sorusu ikincil önemdedir. Birincil olan ise aut dedere aut judicare (ya teslim et ya yargıla) ilkesidir. Türkiye, vatandaşını teslim etmektense, İngilizler tarafından sağlanan materyallere dayanarak kendi yargı sürecini başlatmayı tercih eder.

Türkiye’de bulunan yabancı uyruklu kişiler için prosedür farklı şekilde işlemektedir. Mahkeme, çifte yargı yetkisinin varlığını kontrol eder. Fiil, her iki yargı alanında da suç olarak kabul edilmelidir. Londra’da kovuşturulan eylem, İstanbul’da cezai yaptırıma tabi değilse, iade talebi reddedilir. Ayrıca zamanaşımı süreleri de incelenir. Türk mevzuatı, belirli suçlar için daha kısa zamanaşımı sürelerine sahip olabilir ve bu durum iade sürecinin durdurulması için yasal bir gerekçe oluşturur.

İade nadiren doğrudan büyükelçiliğe yapılan bir taleple başlar. Çoğu zaman ilk alarm sinyali, sınır geçişinde tutuklama veya Interpol’ün Kırmızı Bülteni temelinde yapılan belge kontrolü olur. Uluslararası polis veri tabanları, talebin ön hazırlığı için bir araç olarak hizmet eder.

Ancak İnterpol sistemi mükemmel değildir ve sıkça devletler tarafından muhalifleri takip etmek için kullanılmaktadır. İnterpol Tüzüğü’nün 3. maddesi, örgütün siyasi, askeri, dini veya ırksal nitelikteki işlere müdahalesini kesinlikle yasaklar. Kırmızı bültene itiraz etmek, iade talebine karşı savunmayla paralel olarak yürütülmesi gereken ayrı bir hukuki süreçtir. İnterpol veritabanından verilerin silinmesi, iade talebi mahkeme tarafından resmi olarak incelenmeden önce tutuklama gerekçelerini fiilen geçersiz kılabilir.

Deneyimli avukatlar, İnterpol Dosya Kontrol Komisyonu (CCF) ile önleyici çalışmanın, ulusal mahkemede mücadele etmekten genellikle daha etkili olduğunu bilirler. Eğer aramanın organizasyon kurallarını ihlal ettiğini kanıtlamak mümkün olursa, bildirim kaldırılır ve uluslararası arama sona erer. Bu, özellikle suçlu iadesi olmayan ülkeler 2025 gibi sorgulara yanıt arayan ve sığınma uman müşteriler için önemlidir, oysa doğru strateji, aramanın asıl sebebini ortadan kaldırmaktır.